नुवाकोट आजकाल विकासको नयाँ सोच र दिशा खोजिरहेको छ। इतिहास, संस्कृति, कृषि र जलस्रोतको अपार सम्भावना बोकेको यो जिल्ला अब नयाँ मोडतिर उन्मुख हुँदैछ। यही विषयमा नुवाकोटका चर्चित वामपन्थी नेता तथा कृषि सामग्री कम्पनीका पुर्व अध्यक्ष तोयनाथ थपलिया, नुवाकोट विकास मोडलका अभियन्ता राजन गौतम (नकुल) अधिवक्ता रामेश्वर भण्डारी र युवा अभियन्ता चन्द्र पुरुष पौडेलबीच अर्थपूर्ण संवाद सम्पन्न भयो।
तोयनाथ थपलियाले नुवाकोटको विकास आत्मनिर्भरता र श्रमकेन्द्रित उत्पादन प्रणालीमा आधारित हुनुपर्ने बताउँदै कृषि, पर्यटन र जलविद्युतलाई विकासका मुख्य तीन आधारका रूपमा प्रस्तुत गरे। उनका अनुसार, “नुवाकोटले अरूको सहयोग होइन, आफ्नै स्रोत र सीपको प्रयोग गरेर विकासको बाटो खोल्न सक्छ।” गाउँमै उत्पादन, प्रसंस्करण र बजार विस्तार गर्न सके नुवाकोट आत्मनिर्भर मात्र होइन, समृद्ध बन्न सक्छ भन्ने उनको विश्वास छ।
अधिवक्ता रामेश्वर भण्डारीले विकासको नीतिगत पक्षमा जोड दिए। उनका अनुसार, योजना धेरै बने तर कार्यान्वयन कमजोर भयो। विकासका नाममा कागजी प्रतिबद्धता होइन, व्यवहारिक परिणाम चाहिन्छ। भण्डारीले नुवाकोटको विकास मोडललाई संस्थागत रूप दिन कानुनी र नीतिगत तयारी सुदृढ गर्नुपर्ने सुझाव दिए। “विकास नीति होइन, संस्कृति बन्नुपर्छ,” उनको भनाइ थियो।
त्यस्तै राजन गौतम (नकुल)
ले युवाशक्ति र स्थानीय सीपलाई विकासको मूल ऊर्जा मान्दै ‘सशक्त गाउँ, समृद्ध नुवाकोट’ अभियानको अवधारणा अघि सारे। उनका अनुसार, युवाले गाउँमा फर्किएर कृषि र उद्यमशीलतामा हात हाल्न सके नुवाकोटको मुहार पाँच वर्षमै बदलिन सक्छ। “हामीले रोजगारीका लागि शहर खोज्यौं, अब शहरले रोजगारीका लागि नुवाकोट खोज्ने समय ल्याउनुपर्छ,” उनले भने।
चन्द्र पुरुष पौडेलले वातावरणीय सन्तुलन र हरित विकासको पक्ष उठाए। उनका अनुसार, “विकास सडक र भवनसम्म सीमित रहँदा नुवाकोटको प्राकृतिक सौन्दर्य र जीवनशैली संकटमा पर्छ।” त्यसैले उनले वातावरणमैत्री परियोजना, शिक्षा र मानव विकासमा जोड दिए।
यी चारै व्यक्तित्वका दृष्टिकोणले एउटै कुरा संकेत गर्छ—नुवाकोटको विकास अब अरूले होइन, नुवाकोटकै जनताले गर्ने हो। स्थानीय स्रोत, सीप, श्रम र एकताको बलमा आत्मनिर्भर नुवाकोटको मोडल अब सपना होइन, सम्भावना बन्दैछ।
नुवाकोटको पहाडी भेगबाट उठेको यो नयाँ सोचले केवल विकासको कुरा होइन, भविष्यको दिशा पनि संकेत गरेको छ—जहाँ गाउँ बोल्नेछ, किसान योजना बनाउनेछ र युवा नेतृत्व गर्नेछ। यही हो, नुवाकोटको नयाँ विकास यात्रा।
